Auschwitz, Klein-Polen

De meeste mensen komen hier naar toe om een bezoek te brengen aan de concentratiekampen Auschwitz-Birkenau. Dit kun je doen als dagtocht vanuit Krakau, maar je kunt ook overnachten in het dorpje Oświęcim. Zo kun je vroeg opstaan om de drukte in de kampen voor te zijn. Het stadje zelf heeft een mooi marktplein en een aantal kerken en kapellen.

Auschwitz bestaat uit de delen Auschwitz I en Auschwitz II. Op loopafstand van het dorp ligt Auschwitz I, het oudste deel van het complex. In 1940 namen de nazi’s hier de oude kazerne in gebruik als werk- en concentratiekamp. In de eerste jaren verbleven hier voornamelijk politieke gevangenen. Er werd geëxperimenteerd met gaskamers en al snel werden die op veel plaatsen in gebruik genomen. In Auschwitz I werden testen gedaan op Russische gevangen met Zyklon B (blauwzuur). Toen ook Joden naar dit kamp werden gedeporteerd werd de capaciteit al snel te klein en werd Auschwitz II gebouwd.

Onder de poort met de woorden "arbeit macht frei" loop je dit oudste concentratiekamp bij Auschwitz binnen. Je kunt het complex bezoeken met een audioguide, deze kun je het beste van te voren reserveren. Neem ruim de tijd voor je bezoek om alles goed te kunnen zien. In de barakken zie je niet alleen hoe de gevangenen hier leefden, er is ook een uitgebreide tentoonstelling over de gruwelijkheden die hier plaatsvonden. Loop verder naar de dodenmuur, de gaskamer/crematorium en eigendommen van de gevangenen, zoals schoenen en brillen. Auschwitz I is beter bewaard gebleven en dit is dan ook het voornaamste deel voor de tentoonstellingen. Let op: het is niet geschikt voor kinderen onder de 14 jaar.

Een jaar later werd er in het nabijgelegen plaatsje Birkenau een veel groter kamp gebouwd, oorspronkelijk bedoeld om grote aantallen Russische krijgsgevangenen onder te brengen. Dit kamp was Auschwitz-Birkenau (ook wel Auschwitz II genoemd). De inwoners van Birkenau werden verdreven en de krijgsgevangenen moesten het kamp bouwen. Vanaf de openstelling van dit enorme kamp in 1942 deed het echter dienst als vernietigingskamp voor met name Joden uit diverse Europese landen. In totaal kwamen er in Auschwitz-Birkenau ruim 1,1 miljoen mensen om.

Bij aankomst in Auschwitz II zie je meteen het oude perron waar de treinen arriveerden, er staat nog een aantal wagons tentoongesteld. Het complex is enorm, hoewel de meeste barakken gesloopt zijn, kun je er nog een aantal bezoeken. Enkele stenen barakken van het vrouwenkamp staan bijvoorbeeld nog overeind. Bijzonder is Crematorium 4 dat door gevangenen is opgeblazen (inclusief een paar bewakers). Ook hier vind je een tentoonstelling van persoonlijke bezittingen en de processen die werkslaven ondergingen (ze werden gedesinfecteerd, kaal geschoren, kregen een nummer in hun arm getatoeëerd en een gestreept gevangenispak aan).